Yaz tatili 2022 ne zaman diye sorduğunuzu duyar gibi oluyoruz. Yaz tatili hem rahatlık hem de keyifli vakitler vadediyor değil mi? Bu vakitleri hem eğlenceli hem de bilgiden uzaklaşmadığınız zamanlara döndürmek sizin elinizde. Sadece birkaç ip ucuna ve biraz bilgiye ihtiyaç var. Bu yazımızda sizin için bu ipuçlarını ve bilgileri derledik.
Öğrenme Kaybı Nedir?
Okullar tatile girer girmez öğrenci derin bir nefes alırken ebeveynde başka bir kaygı başlar. Bu kaygı, tatil boyunca çocuğa nasıl ders çalıştıracağına dair ve asla gerçekleşmeyeceğinden neredeyse emin oldukları planlarla daha da artar. Bir noktadan sonra bu soğuk savaş sessiz bir yılgınlığa dönüşür. Bu yılgınlık genellikle çocuklarının bir önceki dönem öğrendiklerini unutmamasını uman anne-babalarda olur.
Çocuklar yıl içinde okulda birçok beceri ve bilgi edinir. Uzun tatillerde bunların bir kısmı kaybolur. Bir sonraki sınıfa geçtikleri zaman varolan bilgilerinde gerileme oluşmuştur. Bu gerilemeye öğrenme kaybı denir. Uzun yaz tatilleri genellikle çocukların eğitim – öğrenim aktivitelerinden tamamen koptuğu bir dönem olarak algılanır. Bu dönemler çocukların istek ve tercihleri doğrultusunda oluşturulur. Ancak bu istek ve tercihler, tamamen çocukların inisiyatiflerine bırakılmamalıdır. Tatil zamanı çocukların ilgi duydukları konularda yeni bilgiler edinebilecekleri şekilde organize edilmelidir.
Yaz Tatilinin Önemi
Tatiller eğitim öğretim dönemlerinin paha biçilmez zamanlarıdır. Bunu her çocuk çok iyi bilir. Belirli koşuşturmacalardan uzak geçirilen bu zamanlarda ebeveynler ve çocuklar keyfince vakit geçirir. Okul disiplininden uzak geçirilen bu dönemler de eğitim ve öğrenme anlamında daha rahat zeminlere dönüştürülebilir. Bu hem veliler hem çocuklar için önemli ve gereklidir.
The National Education Commission on Time an Learning (NECTL), 1993 yılında düzenlediği bir zirvede uzun yaz arasının öğrenmeye etkilerini konu edinmiştir. Buna göre uzun yaz aralarında öğrencilerde oluşan önemli handikaplar şöyle sıralanmıştır:
- Sürekliliğin bozulması: Uzun ara çalışma ve öğrenme ritmini bozar. Unutmaya yol açar. Hatırlamak için daha fazla tekrar ve vakte ihtiyaç duyulur.
- Geride kalma: Yazın destek alanların sınav puanları daha yüksek olurken eğitimden uzak kalanların geride kaldığı da araştırmalar sonucunda görülen başka bir gerçektir. Yapılan bir araştırmaya (1) göre
öğrencilerin eylül başarıları haziran başarılarından en az 1 ay geridedir.
- Matematik problemi: Aynı araştırma matematik dersinin diğerlerinden daha geriye düştüğünü gösterir. Bilgi kaybı kişisel olarak fark gösterse de matematikte oluşan açık herkeste aynı. Yaz tatilinde hiç matematik çalışmayan bir öğrenci, okula tekrar başladığında bu derste 2,6 ay geriye düşmüş oluyor. Bu nedenle özellikle matematik dersinde yaz okullarının önemi büyük. En çok da ilkokul ve ortaokulda alınan yaz matematik okullarının faydası var(2).
Yaz Tatilinde Ne Yapmak Gerek?
Tatilde öğrenme kaybı tamamen önüne geçilebilir bir durum. Bu noktada kaybı minimize edecek çeşitli yollar bulabilirsiniz.
- Yaz okullarına göndermek
- Eğitici öğrenme setleri ile çalışmak
- Spor ve sanatsal faaliyetler yapmak
- Aile ve arkadaşlarla aktiviteler planlamak
Ön planda tutulması gereken etkinliklerdir. Temel olarak çocuğun keyif aldığı etkinliklerin dengeli şekilde organize edilmesi önemlidir. Çocuğun sorumluluk alarak plan yapmasına izin verilmelidir. Çocuklara zorunda olmak hissi yerine merak duygusu aşılanmalıdır.
Molaların Önemi
Çocukların özellikle yaz tatillerinde “ders” denildiği zaman verdiği tepkileri tüm ebeveynler bilir. Tatil, sayılı gün geçer, seneye toparlar gibi düşünceler çocukların ilerleyen süreçlerde daha da geriye düşmesine neden olur. Ancak molaların da önemi büyüktür. Belli sorumluluklarını gerçekleştiren çocukların gün içinde aldığı molalar psikolojik açıdan önemlidir. Sürekli öğrenme hafızayı güçsüzleştirir. Mini molalar bilgiyi geri çağırma becerisini artıran önemli zamanlardır.
Fiziksel olarak spor yapan kişiler kaslarını geliştirmek için ağırlığı kaldırıp indirirler. Bilgi edinirken verilen molalar da buna benzer. Dumble’ı sürekli havada tutmak yerine kaldırıp indirirken yapılan geri çağırmak hareketi, nöral sistemde de aynıdır. Eğitim esnasında çalışan yolaklar, molalarda durur. Böylelikle beyindeki geri çağırma “kası” gelişmiş olur(3).
Beyine yapılan fazla yüklemeler zamanla odaklanmada da sorunlara yol açar. Çünkü beyin odaklanma esnasında aşırı enerji tüketir. Fazla yükleme hepimizde oluşan “Ben bunu daha önce yaşamıştım” hissi dediğimiz, dejavu durumunu oluşturur. Mini molalar odaklanmayı da artıran önemli zaman dilimleridir(4).
Yaz tatilinde verilen aylık molalar ise brain drain’e neden olur. Sürekli odaklanmanın tam tersini yaşayan beyinlerde bu nöral yolakta aktivasyon bozulması gerçekleşir. 2 hafta boyunca hiç ders çalışmayan, herhangi bir şeye odaklanmayan öğrencide brain drain gözlenir. Bu nedenle beyni aktif tutmak önemlidir(5).
İyi Bir Tatil Çalışma Programı Nasıl Olmalı?
Yeni bilgilerin hafızaya dönüşmesi için amigdala’dan, yani duygusal filtreden geçmesi ve ardından prefrontal kortekse ulaşması gerekir. Bilgi önce duyguya sonra mantığa gider. Bu nedenle eğitimde duygu yaratmak önemlidir. Pekiştireçler sunmak, “aha” etkisi yaratmak, sohbet ile duygusal yatırımlar yapmak bilginin kazanılması açısından gereklidir(6). Bu noktada dikkat edilmesi gereken konu çocuğun eğitim esnasında “ben hiç tatil yapamayacak mıyım? İstediğim gibi denize gidemeyecek miyim?” türü kaygıları yaşamasına engel olmaktır. Kaygı gibi negatif duygular öğrenmeyi zorlaştırır.
Molalara Önem Verin
Nörotransmitterler, her sinapsta sınırlı miktardadır. Aynı tür öğrenme aktivitesini 10 dakika gibi kısa bir süre devam ettirdikten sonra tükenebilir. Kısacası 10 dakikadan sonra planlanan işlerin hiç birisi yapılamaz. Bu nedenle molayı yorgunluk, can sıkıntısı, dikkat dağınıklığı başlamadan önce vermeniz önemlidir.
Toprakla İlgilenin
Eğitim haricinde beyni aktif tutan başka işlere de yönelmeniz mümkün. Çocuklar toprakla ilgilenirken keyif alır. Bunun için mayıs – haziran aylarında ekim ve ağustos – eylül aylarında da toplama işlerini yapabilirsiniz(7).
Carpe Diem Aktiviteler Düzenleyin
Beyin için faydalı olan diğer etkinlikler yürüyüş, oyun oynamak, açık havada olmaktır. Çocuklar, yeni bir yeri keşfederken de öğrenir. Ormanda yürüyüş, bitki ve hayvanların gözlenmesi katılımcı eğitimdir. Bu noktada carpe diem önemlidir. Bir etkinlik esnasında geride kalan her şeyi unutmak ve sizi meşgul eden her şeyin fişini çekmek gerekir. Böylelikle kronik stres ve kaygı bozukluklarını engellemiş olursunuz. Ayrıca hem siz hem çocuğunuzun hafızası için de bu zaman dilimleri önemlidir.
D Vitaminini Hissedin
D vitamini öğrenme ve hafızayı güçlendirir. Depresyonu, kronik stresi, hafıza problemleri ortadan kaldırır. Bu nedenle eğitim ve mola zamanlarını dengeli bir şekilde ayarlamanız önemlidir(8).
Teknolojiye Mola Verin
Bilişsel işlemleme için teknoloji molaları da önem taşır. Akıllı cihazları bir yere bırakıp yeni bir yemek öğrenme, bir aktivite düzenleme veya yerel müzeyi ziyaret etme gibi bir etkinlik düzenlemeniz tüm aile açısından gereklidir(9).
Keşfedin
Yeni bir yemek yapmak gibi sizin için tamamen yeni olan bir şey denemek de beyniniz için önemli bir egzersizdir. Örgü, sudoku, jonglörlük… Çocuğunuzla yaparken keyif alacağınız etkinliklerin tamamı bu egzersiz için idealdir. Tek önemli nokta, daha önce hiç denememiş olmanızdır. Önemli olan da işin sonucunda bir ürün elde etmek değil, egzersizin kendisine odaklanmanızdır. Çünkü öğrenme süreci egzersizin kendisidir.
“Yorulduysan dinlenmeyi öğren, bırakmayı değil.”
Ünlü sokak sanatçısı Banksy’nin söylediği iddia edilen bu cümlede olduğu gibi; insan bırakmayı değil, dinlenmeyi öğrenmelidir.
Tatilde de Fark Matematik programlarına katılarak çocuğunuzun eğitim sürecinin kesintiye uğramaması önemlidir. Özellikle ders çalışma konusunda anne – babaya direnebilen çocuklar dışarıdan gelen eğlenceli seanslara hayır diyemez. Fark Matematik, siz ve çocuğunuz için zor olacak “tatilde eğitim” sürecini kolaylaştırmak için düzenlediği seanslarla bu uzun aralarda da sizin yanınızda.
Kaynakça
1- https://sociologicalscience.com/download/vol-6/january/SocSci_v6_43to80.pdf
2- https://www.oxfordlearning.com/summer-learning-loss-and-how-to-prevent-it/
3- https://newatlas.com/biology/spacing-effect-breaks-while-learning-memory-neuroscience/
4- https://www.edutopia.org/article/brain-breaks-restore-student-focus-judy-willis
5- https://www.learningrx.com/corp/blog/learningrx-reviews-7-tips-to-avoid-the-holiday-b/
6- https://www.edutopia.org/blog/neuroscience-behind-stress-and-learning-judy-willis
7- https://www.ldonline.org/ld-topics/teaching-instruction/summer-learning-loss-problem-and-some-solutions
8- https://conductscience.com/maze/neuroscience-of-summer-vacation/
9- https://www.thebrainworkshop.com/blog/tips-to-keep-your-brain-sharp-over-summer-holiday/
Bir yanıt yazın